De brief deel I:
Vuurwerkverbod? Denk eens met gezond verstand!
De discussie over vuurwerk is wederom volop aanwezig in het publieke debat. Berichten over ongelukken en overlast van vuurwerk worden breed uitgemeten in de media en door bepaalde politieke partijen en burgemeesters gebruikt om een totaalverbod op (sier)vuurwerk te presenteren als enige oplossing.
Het is dan ook meer dan zorgwekkend en schandalig dat slachtoffers van illegaal vuurwerk worden ingezet om een politieke agenda te ondersteunen die de problemen niet oplost, maar juist verergert. Een goed voorbeeld hiervan zijn de recente uitspraken van burgemeester Halsema waarin zij aangaf dat de ‘vuurpijlen langs omstanders heen vlogen’. Deze vuurpijlen zijn echter al zes jaar ten strengste verboden in Nederland (!) en worden al jarenlang door geen enkele Nederlandse winkelier verkocht. Een ander voorbeeld is hetgeen burgemeester Schouten roept: in haar stad is een tiener overleden door het verkeerd afsteken van een shell (professioneel illegaal vuurwerk). Deze tragische gebeurtenis wordt vervolgens ‘misbruikt’ door haar om een verbod op legaal siervuurwerk af te dwingen. Of het feit dat volgens haar een landelijk vuurwerkverbod nodig is om het toenemende aantal explosies tegen te gaan. In alle drie de voorbeelden missen wij in ieder geval volledig de correlatie tussen de gevolgen van het illegale vuurwerk waar ze het over hebben en ons legale siervuurwerk.
Dat het CDA nu opeens roept dat ze vanwege de gewelddadigheden tegen hulpverleners vóór een verbod zijn, is tenenkrommend. Want dat heeft helemaal NIETS met legaal consumentenvuurwerk te maken. Daarenboven is een mogelijk vuurwerkverbod amper te handhaven, heeft het grote economische gevolgen voor (kleine) lokale ondernemers en brengt dit onevenredige veiligheidsrisico’s met zich mee. Daarom willen wij echt met klem benadrukken dat een vuurwerkverbod niet leidt tot minder overlast of letsel maar juist tot meer onveiligheid doordat de handel uit het zicht verdwijnt van belangrijke partijen zoals de Inspectie Leefomgeving en Transport en dientengevolge een ongekende bloeiperiode voor de illegale handel zal betekenen.
Verder willen wij nadrukkelijk stellen dat het volstrekt onacceptabel is dat mensen (illegaal) vuurwerk zoals cobra’s of andere voorwerpen gebruiken om hulpverleners te bekogelen en te verwonden. Dergelijk schaamteloos en respectloos ‘huftergedrag’ staat compleet los van verantwoord vuurwerkgebruik. Het is frustrerend dat onze branche telkens weer in een negatief daglicht wordt gesteld door het wangedrag van deze kleine groep mensen, terwijl legaal siervuurwerk volledig veilig is en niets te maken heeft met deze incidenten. Laten we niet vergeten dat miljoenen Nederlanders elk jaar op een veilige en verantwoorde manier genieten van ons legale siervuurwerk en daarmee bijdragen aan een prachtige en feestelijke jaarwisseling waar we met zijn allen plezier van hebben.
Het échte probleem: illegaal vuurwerk
Al jaren geldt er in Nederland een verbod op knalvuurwerk en vuurpijlen, juist omdat deze artikelen de grootste veroorzakers zijn van overlast en ongelukken. Desondanks worden zij nog steeds massaal afgestoken: via criminelen op de illegale markt verspreidt en/of door consumenten geïmporteerd uit landen als Duitsland, Italië, België en Polen. Om de omvang van dit probleem te verduidelijken: in Nederland wordt voor zo’n 120 miljoen euro aan legaal siervuurwerk verkocht. Echter komt er uit Duitsland naar schatting richting de 100 miljoen euro aan vuurwerk de grens over, er komt circa 30 miljoen euro uit Italië afkomstig vuurwerk (waar de gevaarlijke welbekende cobra’s vandaan komen) ons land binnen, voor een bedrag van 25 miljoen euro aan vuurwerk komt uit België de grens over en tot slot komt er voor zo’n 20 miljoen euro uit Polen ons land binnen. Waar uit Polen het extreem gevaarlijke F3 en F4 vuurwerk vaak afkomstig is. Kortom, we praten dan al gauw over een buitenlandse illegale markt van 175 miljoen euro dat ons land binnenkomt. Daarbij signaleren wij dat ook de Franse markt opkomend is, omdat je daar nog knalvuurwerk kan kopen met zwart buskruit waar we nu nog geen eens enige omvang aanhangen. Al met al kunnen we stellen dat de illegale markt op het moment al immens is en bij een vuurwerkverbod alleen maar zal groeien.
We kunnen ons dan uiteraard afvragen waarom de Nederlandse consument voor vuurwerk uit het buitenland kiest in plaats van ons legale Nederlandse siervuurwerk. Het huidige vuurwerkbeleid in Nederland beperkt de verkoop namelijk tot een beperkte selectie: siervuurwerk cakes, fonteintjes en F1 vuurwerk. Veel populaire vuurwerkcategorieën zoals knalvuurwerk, Romeinse kaarsen, vuurpijlen tollen en bijtjes zijn strikt verboden in ons land. Hierdoor is het voor veel Nederlandse consumenten aanlokkelijk om hun vuurwerk over de grens te halen wat leidt tot de aanschaf van gevaarlijk vuurwerk dat niet aan de strenge kwaliteitsnormen voldoet zoals wij die in Nederland kennen. In Nederland hebben we namelijk te maken met een zeer actieve Inspectie Leefomgeving en Transport welke streng toeziet op de veiligheid van het Nederlands vuurwerk wat scherp in contrast staat met de gebrekkige controles welke in het buitenland worden uitgevoerd. In dat licht bezien zou je zelfs kunnen stellen dat we beter in Nederland kunnen eval eren welke vuurwerkcategorieën we weer gereguleerd toe kunnen laten in plaats van alsmaar meer te verbieden maar dat terzijde.
Ongelukken en beeldvorming
Incidenten met illegaal vuurwerk worden helaas vaak direct gekoppeld aan ons legale siervuurwerk. In werkelijkheid gaat het echter vrijwel altijd om zwaar illegaal vuurwerk dat niets te maken heeft met de gereguleerde en gecontroleerde producten die wij als branche aanbieden. Een schrijnend voorbeeld hiervan is de recente tragische dood van een tiener in Rotterdam, veroorzaakt door een zogenaamde ‘shell’, een zwaar professioneel vuurwerkartikel dat ten strengste verboden is in Nederland. Toch wordt dit incident door sommigen gebruikt om een totaalverbod op legaal siervuurwerk te rechtvaardigen. Dit soort misleidende argumenten is niet alleen onjuist, maar ook buitengewoon schadelijk voor onze branche én voor de miljoenen verantwoordelijke consumenten.
Om incidenten beter te kunnen begrijpen en gericht aan te pakken, pleiten wij voor een verbeterde registratie van vuurwerkongevallen, inclusief de herkomst van het gebruikte vuurwerk. Dit kan bijvoorbeeld door te werken met een kassabon, pintransactie of andere vormen van bewijs die inzicht bieden in de oorsprong van het vuurwerk. Momenteel ontbreekt deze transparantie vaak, en is het aannemelijk dat slachtoffers van ongelukken met illegaal vuurwerk om verschillende redenen niet volledig eerlijk zijn over de herkomst. Dit leidt tot onjuiste beeldvorming en verkeerde beleidskeuzes. Met een eerlijkere en nauwkeurigere registratie kunnen we incidenten beter analyseren, de échte oorzaken identificeren en effectieve maatregelen nemen. Dit voorkomt dat legaal siervuurwerk, dat onder strikte veiligheidsnormen wordt geproduceerd en verkocht, onterecht in een kwaad daglicht wordt gesteld. Alleen met een op feiten gebaseerd beleid kunnen we daadwerkelijk de veiligheid vergroten en de problematiek rond illegaal vuurwerk aanpakken.
Inzake een eerlijke beeldvorming verwijs ik u eveneens naar de bijlage. Een stuitend voorbeeld daarbij is dat er al een aantal jaren een dalende trend is van het letsel door legaal Nederlands vuurwerk en het dus alsmaar veiliger wordt, hetgeen je nimmer terugleest of hoort in de media.
De illusie van het handhaven van een vuurwerkverbod
Het is een totale utopie om te denken dat een totaalverbod op vuurwerk ineens wél effectief gehandhaafd kan worden. Kijk naar grote steden zoals Rotterdam en Amsterdam: daar geldt al een lokaal vuurwerkverbod, maar de handhaving is niet of nauwelijks succesvol. Overlast en incidenten met vuurwerk blijven onverminderd hoog. Waarom zou het in de rest van het land anders zijn? Wat blijft hangen, is de frustratie bij goedwillende burgers die zich netjes aan de regels houden, terwijl de overlastgevers vaak ongemoeid blijven.
Het idee dat handhaving ineens waterdicht zal zijn bij een totaalverbod is simpelweg onrealistisch. We zien in Nederland keer op keer dat het handhaven van complexe regels een illusie is. Als zelfs een ernstige dreiging, zoals een op handen zijnde Jodenjacht, niet tijdig kan worden aangepakt, hoe kunnen we dan verwachten dat een verbod op (sier)vuurwerk ineens effectief wordt gehandhaafd? Wat gebeurt er in de praktijk? De miljoenen brave, verantwoordelijke Nederlanders worden gestraft voor het gedrag van een kleine groep overtreders waar de overheid geen grip op heeft.
Zoals sommige politici terecht stellen: "Wat heeft het voor zin om iets te verbieden als je het toch niet kunt handhaven?" Dit maakt een totaalverbod niet alleen ineffectief, maar ook schadelijk voor de geloofwaardigheid van de overheid. Zelfs burgemeester Halsema lijkt zich hiervan bewust, gezien haar eerdere opstelling rond het demonstratierecht in Amsterdam. Toch lijkt deze logica te verdwijnen als het over vuurwerk gaat. Het is veel zinvoller om te investeren in een daadkrachtige en realistische handhaving aan de grenzen en specifiek gericht op de handel in zwaar illegaal vuurwerk, zoals dat uit Polen en andere omliggende landen ons land binnenkomt.
Lessen uit de coronajaren: een waarschuwing voor vuurwerkbeleid
De coronajaren, waarin een algeheel vuurwerkverbod gold, tonen overduidelijk aan wat er gebeurt wanneer legaal vuurwerk volledig wordt verboden. In plaats van minder vuurwerk werd er ongelofelijk veel afgestoken, volledig afkomstig uit het illegale circuit. Criminele netwerken profiteerden enorm van deze situatie, terwijl wij allemaal machteloos toekeken. Daarbij in ogenschouw nemend dat het verbod destijds pas kort voor de jaarwisseling werd aangekondigd waardoor de illegale markt niet eens volledig voorbereid was. Toch zagen we een enorme toename van ongereguleerd vuurwerk. Als er een permanent totaalverbod wordt ingevoerd, krijgen criminele netwerken nog meer tijd en ruimte om voorraden aan te leggen en hun handel verder te professionaliseren. Dit betekent niet alleen meer onveiligheid, maar ook een structurele versterking van de illegale handel en het zal niet lang duren voordat nog meer criminele organisaties zich hierin zullen gaan mengen. De coronajaren hebben ons een glimp laten zien van hetgeen zal gebeuren als we met het te voeren beleid geen rekening houden met de werkelijkheid: het probleem wordt groter, niet kleiner.
Economische impact: ondernemers in de knel
Onze branche vertegenwoordigt honderden lokale ondernemers, van fietsenwinkels tot bouwmarkten, die voor hun bestaan deels afhankelijk zijn van de verkoop van siervuurwerk tijdens de jaarwisseling. Deze inkomsten vormen een cruciale bron van omzet, vooral in kleinere gemeenschappen. Een totaalverbod zou deze bedrijven zwaar treffen en hen in economisch moeilijke tijden nóg verder onder druk zetten. Ondertussen zullen grote (supermarkt)ketens – bijvoorbeeld in het Duitse grensgebied – hiervan gretig profiteren van een verbod, omdat Nederlandse consumenten daar onveilig vuurwerk blijven kopen. Dit leidt niet alleen tot economische schade, maar ook tot nog meer gevaar in onze straten.
)