Toelichting
Algemeen
Inleiding
De Nederlandse vuurwerktraditie bestaat uit het individueel en massaal afsteken van veel vuurwerk direct na de jaarwisseling. Buiten de periode rond de jaarwisseling is het voor de consument verboden om vuurwerk af te steken. Dat betekent dat in die periode vele tientallen mensen op straat verblijven, deels om het vuurwerk af te steken, deels om naar het vuurwerk te kijken. Gelijktijdig worden nieuwjaarswensen uitgewisseld met buurtgenoten, vrienden en kennissen. Het is grotendeels donker en er is veel geluid van knallend vuurwerk.
De manier om in die situatie alert te zijn op vuurwerk dat ontstoken gaat worden, is te letten op personen die overduidelijk doende zijn om een lont van een stuk vuurwerk te ontsteken. Een persoon valt doorgaans nog op, een ogenschijnlijk onbeheerd stuk vuurwerk valt niet op of wordt beschouwd als een reeds afgestoken en dus ongevaarlijk stuk vuurwerk. Tenslotte ligt de straat bezaaid met reeds ontstoken vuurwerk.
Nieuwe ontwikkeling
Onlangs is duidelijk geworden dat er apparaten worden ontwikkeld om vuurwerk vanaf een zekere afstand te doen ontsteken. Dit geschiedt dan door middel van een elektrische stroom, al dan niet door tussenkomst van een draadloze afstandbediening.
De gedachte achter deze ontwikkeling is dat degene die het vuurwerk ontsteekt, reeds bij het ontsteken al op zekere afstand van het vuurwerk staat. Ook heeft die persoon vanaf een afstand een beter overzicht op personen die het te ontsteken vuurwerk zouden kunnen benaderen. Dit geldt slechts indien er geen andere factoren zijn die dat overzicht teniet doen. En in de Nederlandse situaties zijn die factoren juist nadrukkelijke wel aanwezig. Zoals hierboven geschetst, zijn rond de jaarwisseling veel personen op straat aanwezig, is het donker en is er veel geluid. Door deze factoren worden de nadelen van het op afstand ontsteken van vuurwerk vele malen groter dan de voordelen. Bovendien is de bestaande wettelijk verplichte lontvertraging van 5 tot 8 seconden expliciet bedoeld om de afsteker voldoende gelegenheid te bieden om op veilige afstand van het vuurwerk te komen. Deze lontvertraging is bij afstandsbediening niet aanwezig. Zijn aanwezigheid bij het te onsteken vuurwerk is daarenboven een signaal voor omstanders dat binnen die tijd het betreffende vuurwerk zal gaan functioneren. Ook zij zijn dan in staat om de nodige afstand te houden.
Wanneer in die geschetste situatie een persoon in staat wordt gesteld om vuurwerk vanaf een zekere afstand (blijkens sommige documenten tot ruim 30 meter) te ontsteken, dan is de kans bijzonder groot dat omstanders en passanten onopgemerkt te dicht bij vuurwerk komen dat, zonder dat zij dit in de gaten hebben, wordt ontstoken door iemand die, door de duisternis en het geluidsniveau, niet bemerkt dat deze omstanders en passanten zich te dicht bij zijn vuurwerk bevinden. Het gevolg zal zijn dat deze omstanders en passanten getroffen zullen worden door dat vuurwerk en er letsel aan over zullen houden.
Brede wens om deze ontwikkeling te stuiten
Een aantal importeurs van consumentenvuurwerk zien deze ontwikkeling als een ongewenst fenomeen. Zij zijn zeer beducht voor negatieve berichten rond consumentenvuurwerk. De vuurwerkcampagne voor de komende jaarwisseling wordt, mede ingegeven door de negatieve berichten over de hoeveelheid letsel tijdens de laatste jaarwisseling, ondersteund en uitgedragen door de vuurwerkimporteurs en de detailhandel. Zij hebben dan ook de Minister van VROM gevraagd om stappen te ondernemen om deze ontwikkeling te stuiten. Vanuit het Openbaar Ministerie zijn ook zorgen geuit over deze ontwikkeling en voorstellen gedaan voor een wijziging van de regelgeving. Tot slot heeft de Stichting Consument en Veiligheid desgevraagd negatief geadviseerd over het op afstand doen ontsteken van vuurwerk: "Voor Consument en Veiligheid aanleiding om het gebruik van een afstandsbediening voor vuurwerk af te raden. Wij zouden er eerder voor pleiten om het gebruik van dit soort afstandsbedieningen bij wet te verbieden."
Beslissing
Op basis van deze adviezen en inschattingen is de conclusie dat het op enigerlei wijze op afstand ontsteken van vuurwerk tijdens de Nederlandse jaarwisseling onvermijdelijk zal leiden tot een toename van het aantal letselgevallen.
Uitgaande van de relatief veilige, en vooral zichtbare wijze van ontsteken van vuurwerk zoals dat jarenlang al gebeurde, verplicht de nieuwe regeling tot het uitsluitend op handmatige wijze ontsteken van het consumentenvuurwerk. Het begrip handmatig is daarbij limitatief gedefinieerd. Alleen ontsteken van de lont van het vuurwerk door middel van (een vlam van) een aansteker of een lucifer, een brandende aansteeklont of -stok of een ander brandend voorwerp (sigaret, sigaar) is nog toegestaan. De bestaande praktijk wordt daarmee gecodificeerd ten einde de meer gevaarlijke ontstekingswijzen een halt toe te roepen.
Toepassing van artikel 31 van de Wet milieugevaarlijke stoffen
Daar het toepassen, gebruiken van consumentenvuurwerk op de verwachte wijze grote gevaren voor de mens met zich meebrengt, wordt het dringend noodzakelijk geacht met spoed maatregelen te nemen. Hierboven is reeds aangegeven dat wordt ingeschat dat het toelaten van het op andere wijze dan handmatig ontsteken van vuurwerk zal leiden tot een toename van het aantal letselgevallen tijdens de jaarwisseling.
De afgelopen jaarwisseling (2006/2007) is gepaard gegaan met een forse toename (bijna 50%) van het aantal letselgevallen ten opzichte van het jaar ervoor. De minister van VROM heeft aan de Tweede Kamer toegezegd om alles in het werk te stellen om die toename terug te dringen en het aantal letselgevallen te laten afnemen. Met oog op dat doel wordt momenteel fors geïnvesteerd in een bewustwordingscampagne om de consument te wijzen op de noodzaak om veilig om te gaan met vuurwerk. In die context is het onverkoopbaar dat een ontwikkeling die naar verwachting leidt tot een toename van het aantal slachtoffers, niet zou worden gestuit. Aangezien de voorbereidingen van het komende vuurwerkseizoen in volle gang zijn en op de markt middelen kunnen worden aangeboden om op andere wijze vuurwerk af te steken dan handmatig, moet met spoed de regelgeving worden opgesteld, zodat in voorkomende gevallen handhavend kan worden opgetreden en letsel kan worden voorkomen. Gelet op de lange tijd die gemoeid is met de totstandkoming van een algemene maatregel van bestuur, is dit alleen mogelijk door met toepassing van artikel 31 van de Wet milieugevaarlijke stoffen een ministeriële regeling op te stellen.
Gelet op de in dit artikel bepaalde maximale werkingsduur van een jaar, eventueel te verlengen tot twee jaar, ligt het in de bedoeling dat deze regeling binnen deze termijn wordt verwerkt in het Vuurwerkbesluit op grond van artikel 24, eerste lid, van de Wet milieugevaarlijke stoffen.
Eind 2007 wordt gestart met de wijziging van het Vuurwerkbesluit om de resultaten van de evaluatie van dat besluit te verwerken, en zal die gelegenheid direct worden aangegrepen om dit te regelen.
Proportionaliteit van de maatregel
De voorgestelde maatregel, het nader voorschrijven op welke wijze de lont van consumentenvuurwerk moet worden ontstoken, is de meest zuivere en objectieve wijze om het beoogde doel - bescherming van burgers in het algemeen en omstanders tijdens de jaarwisseling in het bijzonder - te bereiken. Met name voor passanten en omstanders moet herkenbaar zijn en blijven wanneer en waar vuurwerk wordt ontstoken.
Om dit hoge beschermingsniveau van consumentenveiligheid te bereiken in die specifieke setting van de Nederlandse jaarwisseling, met veel personen op straat in een slecht overzichtelijke situatie vanwege duisternis en veel geluid, is de voorgestelde regel noodzakelijk. De maatregel is ook proportioneel, omdat geen andere – minder de markt belemmerende - maatregel denkbaar is, die hetzelfde effect zal bereiken. Met deze maatregel wordt immers ook voorzien in bijvoorbeeld strafrechtelijke handhaving via de Wet op de Economische Delicten.
In het kader van de proportionaliteit is nog relevant dat de voorgestelde maatregel niet van toepassing is op het ontsteken van professioneel vuurwerk. Daarvoor blijft het gebruik van een afstandbediening in een dergelijke situatie gewoon toegestaan.
Tevens is de voorgestelde regeling niet discriminerend voor welke bedieningsmethode dan ook. Uitdrukkelijk wordt voorgeschreven welke wijze van ontsteken van consumentenvuurwerk slechts is toegestaan.
Europeesrechtelijke aspecten
Notificatie
De ontwerpregeling is op <datum> voorgelegd aan de Commissie van de Europese Gemeenschappen ter voldoening aan artikel 8, eerste lid, van Richtlijn 98/34/EG van het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie van 22 juni 1998 betreffende een informatieprocedure op het gebied van normen en technische voorschriften (PbEG L 204), zoals laatstelijk gewijzigd bij Richtlijn 98/48 van 20 juli 1998 (PbEG L 217).
Deze notificatie is geregistreerd onder <notificatienummer>.Richtlijn 2007/23/EG van het Europees Parlement en de Raad van 23 mei 2007 betreffende het in de handel brengen van pyrotechnische artikelen
Inmiddels is deze richtlijn in werking getreden. Omdat in deze regeling geen eisen aan het in de handel brengen van pyrotechnische artikelen in de zin van deze richtlijn worden gesteld, is deze richtlijn niet van toepassing op deze regeling. Een afstandsbediening voor vuurwerk is geen pyrotechnisch artikel in de zin van deze richtlijn.
Artikelsgewijs
Artikel 1
Aangesloten wordt bij de term consumentenvuurwerk zoals dat in het Vuurwerkbesluit bedoeld wordt.
Artikel 2
Om het aantal letselslachtoffers door het afsteken van consumentenvuurwerk tijdens de jaarwisseling zo veel mogelijk te voorkomen is in deze regeling een bepaling opgenomen met betrekking tot de manier waarop consumentenvuurwerk afgestoken mag worden. In het eerste lid is bepaald dat consumentenvuurwerk niet op andere wijze tot ontbranding gebracht mag worden dan het handmatig ontsteken van de lont. Het tweede lid geeft vervolgens aan wat onder handmatig ontsteken van de lont moet worden verstaan. Denk hierbij aan het ontsteken van de lont met behulp van een lucifer, een sigaret, een aansteeklont of –stokje. Door het handmatig afsteken van consumentenvuurwerk met vuur voor te schrijven wordt voorkomen dat mensen op andere manieren, zoals bijvoorbeeld op afstand, consumentenvuurwerk afsteken. Voor een ieder zal nu kenbaar zijn dat iemand voornemens is consumentenvuurwerk af te steken en dat men voorzichtig en alert op de gevaren moet zijn.
Artikel 3
Gelet op de spoed en noodzaak, zoals hierboven weergegeven, van het in werking treden van de onderhavige regeling wordt afgeweken van de vierjaarlijkse vaste verander momenten van regelgeving en publicatie van drie maanden alvorens de regelgeving in werking treedt. De branche is reeds in een vroeg stadium per brief geïnformeerd over deze regeling en heeft hiervan tijdig kennis kunnen nemen. Middels de vuurwerkcampagne zal de consument zich bewust worden van het feit dat consumentenvuurwerk handmatig afgestoken dient te worden.
De onderhavige regeling vervalt conform artikel 31 Wet milieugevaarlijke stoffen van rechtswege een jaar nadat zij in werking is getreden, tenzij een algemene maatregel van bestuur ter vervanging van de regeling eerder in werking is getreden. De termijn van een jaar kan met ten hoogste een jaar worden verlengd.
De minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer,
Dr. J. Cramer
)