Vastgesteld 11 maart 2008
De vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties<1> en de vaste commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer<2> hebben op 29 januari 2008 overleg gevoerd met minister Cramer van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer en minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over:
- de brief van de minister van VROM d.d. 7 december 2007 inzake aanbieding VROM-Inspectierapport "Politie in de slag met vuurwerk" (31200-XI, nr. 75);
- de brief van de minister van VROM d.d. 11 december 2007 inzake de technische regelingen voor consumentenvuurwerk (31200-XI, nr. 76);
- de brief van de minister van VROM d.d. 11 december 2007 inzake handhaving vuurwerkverpakkingen (31200-XI, nr. 77);
- de brief van de ministers van VROM en BZK d.d. 25 januari 2008 inzake jaarwisseling en vuurwerk (31200-XI, nr. 86).
Van dit overleg brengen de commissies bijgaand beknopt verslag uit.
Vragen en opmerkingen uit de commissies
Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie) wil weten of de VROM-Inspectie sancties kan opleggen als eind 2008 blijkt dat de vuurwerkopslag bij de politie nog steeds onveilig is.
Vindt er een evaluatie plaats van de afspraken die met de importeurs zijn gemaakt ter voorkoming van letselschade?
Heeft het toestaan van zwaarder vuurwerk geleid tot de verwachte daling in de verkoop van illegaal vuurwerk? Heeft het toestaan van zwaarder vuurwerk geleid tot meer letselschade?
Kunnen de aanbevelingen van de werkgroep die onderzoek gaat doen naar het geweld en de schade rond de jaarwisseling nog voor het zomerreces worden besproken? Het is goed dat de minister onderzoekt of de afsteektijden en -locaties verder kunnen worden beperkt. Toch mag de suggestie niet worden gewekt dat het afsteken van vuurwerk gelijk staat aan vandalisme. De overlast rond de jaarwisseling die wel als vandalisme kan worden aangemerkt, moet keihard worden aangepakt. Welke mogelijkheden biedt de APV?
Welke maatregelen neemt de minister om de vuurwerkongevallen bij personen onder de 15 jaar terug te dringen? Het OM moet de import van illegaal vuurwerk door burgers volgend jaar intensiever aanpakken.
Is de minister bereid om landelijke regels op te stellen voor het carbidschieten?
Ook bij vuurwerk moet de vervuiler betalen. Kunnen in de prijs van vuurwerk de kosten van de aantasting van de luchtkwaliteit en van het verwijderen van afval worden doorberekend?
De heer Bilder (CDA) ziet het afsteken van vuurwerk met oud en nieuw als een mooie traditie. De afgelopen jaarwisseling is helaas volledig uit de hand gelopen.
Tegen het gajes dat hulpverleners het werken onmogelijk maakt, moet hard worden opgetreden. De meeste problemen zijn ontstaan doordat spelregels niet gehandhaafd werden. Nieuwe voorstellen moeten daarom handhaafbaar zijn. De afsteektijden mogen royaler zijn dan de voorgestelde periode van 22.00 tot 02.00 tijdens oud en nieuw. Mensen die op een leuke manier met vuurwerk omgaan, zoals ouders met kinderen, mag dit genoegen niet worden ontnomen.
Wanneer kunnen de voorstellen van de ministers worden ingevoerd? Wanneer heeft de commissie-De Graaf haar bevindingen klaar?
Welke sancties krijgen de politieregio's die de vuurwerkopslag niet op orde hebben?
Wat is de uitkomst van de gesprekken die de minister heeft gehad met de importeurs van vuurwerk over de ondeugdelijke gaasverpakkingen? Er is alle reden om door te gaan met de vliegende brigades.
Mevrouw Neppérus (VVD) vindt het schokkend dat bij een aselecte steekproef geen van de vuurwerkverpakkingen voldeed aan de eisen. Wat gaat het kabinet hiertegen doen?
Welke maatregelen worden genomen tegen de foutieve vuurwerkopslag bij de politie, voorafgaande aan de aangekondigde controles eind 2008? Komt er een certificering voor vuurwerkopslagplaatsen?
De maatregelen tegen de overlast rond de jaarwisseling moeten zich concentreren op de vandalen en op hen die geweld gebruiken tegen overheidsdienaren in functie.
- Hoe wordt de import van illegaal vuurwerk tegengegaan?
- Heeft de legalisering van zwaarder vuurwerk letsel en geluidsoverlast veroorzaakt?
- Is een beperking van de afsteektijden handhaafbaar?
Gemeenten mogen experimenteren om vuurwerk op een centrale plaats af te steken, maar het is niet goed om gemeenten te verplichten tot het aanwijzen van centrale afsteeklocaties. Wat vindt de minister van een meldplicht voor mensen die tijdens eerdere jaarwisselingen overlast hebben veroorzaakt en daarvoor zijn opgepakt?
De heer Poppe (SP) geeft een overzicht van de overlast en de ongelukken door het vuurwerk tijdens de jaarwisseling. Het jaarlijkse feestje van het vuurwerk afsteken moet niet worden verboden. De excessen moeten wel worden aangepakt. Het OM heeft zwaarder vuurwerk toegestaan om illegale handel te voorkomen. De ophoging van de norm heeft niet gewerkt en moet worden teruggeschroefd.
Veel van de knallen gaan over de pijngrens heen. Vindt de minister 5% gehoorbeschadiging op één avond of één dag per jaar acceptabel? Hardere knallen dan 100 decibel moeten verboden worden.
Doordat het OM zich heeft geconcentreerd op de grote handelaren, heeft de consument makkelijk illegaal vuurwerk kunnen kopen, met veel schade en ongelukken tot gevolg. Nitraatbommen en vlinderbommen moeten worden verboden. Wil de minister schoner vuurwerk stimuleren?
Het is nuttig om de voorlichting over vuurwerk ook te richten op personen onder de 15 jaar, omdat de ongelukken in deze leeftijdscategorie tijdens de laatste jaarwisseling hoger waren dan in eerdere jaren en in andere leeftijdscategorieën.
Het is goed dat de minister de afsteektijd van vuurwerk wil beperken. Denkt zij dat de geplande afsteektijd van 22.00 uur tot 02.00 uur minder schade en minder ongelukken tot gevolg zal hebben?
Hoe gaat de politie ervoor zorgen dat zij illegaal vuurwerk op een juiste manier opslaat?
Mevrouw Kuiken (PvdA) vindt dat vuurwerk hoort bij een feestje als oud en nieuw. Vandalisme moet echter worden aangepakt. Waarom heeft de taskforce die door de minister is ingesteld tot het einde van het jaar nodig? Doet de taskforce iets met de aanbevelingen van de PvdA-fractie, zoals een uitgaansverbod, een meldplicht en snelrecht?
In de praktijk betaalt de vandaal maar zelden de schade die hij heeft aangericht, terwijl hij daarvoor wel verantwoordelijk is. Wat gaat de minister hieraan doen?
Illegaal vuurwerk moet worden aangepakt, bij voorkeur in Europees verband, om import uit de omringende landen te voorkomen.
Zijn de beperkingen die de minister wil opleggen voor het afsteken van vuurwerk handhaafbaar? Als gemeenten locaties gaan aanwijzen voor het afsteken van vuurwerk wordt een gezellige traditie doorbroken. De door de minister voorgestelde afsteekperiode van 22.00 uur tot 02.00 uur is erg kort. Het zou zonde zijn als ouders en kinderen hierdoor niet meer op verantwoorde wijze vuurwerk kunnen afsteken.
De heer Van der Staaij (SGP) vindt het vandalisme en het geweld rond de jaarwisseling onthutsend. De taakgroep moet zijn bevindingen voor de komende jaarwisseling gereed hebben. Door de stijging van het aantal slachtoffers, van de schade en van de overlast voor kinderen en dieren is oud en nieuw niet leuk meer. Een stevige beperking van de afsteektijd is een goed voornemen, maar dit moet wel handhaafbaar zijn. Tijdens de afgelopen jaarwisseling werd ook buiten de ruimere afsteektijden op grote schaal vuurwerk afgestoken. Heeft de politie dit bewust door de vingers gezien of probeerde zij de regels te handhaven?
Is het nu gelegaliseerde zwaardere vuurwerk mede verantwoordelijk voor de problemen rond de jaarwisseling?
Niet alleen de grote handelaren, maar ook de particulieren moet het onmogelijk worden gemaakt om in illegaal vuurwerk te handelen.
Het aanwijzen van plaatsen voor het afsteken van vuurwerk is een goed idee en past bij de wens van de Kamer om het gebruik van vuurwerk te ontmoedigen. Kan het maximale gewicht dat een particulier aan vuurwerk mag aanschaffen verlaagd worden? Steken particulieren minder vuurwerk af als gemeenten professioneel vuurwerk organiseren?
De heer Duyvendak (GroenLinks) kan zich in grote lijnen vinden in de maatregelen die het kabinet wil nemen om de balans te herstellen tussen het plezier en de overlast van het afsteken van vuurwerk. De minister moet niet slechts streven naar een afsteektijd van vuurwerk van 22.00 uur tot 02.00 uur, maar dit daadwerkelijk doorvoeren. Een strikte handhaving maakt het mogelijk dat mensen zich aan deze tijden houden.
Geeft de minister gemeenten de bevoegdheid om het afsteken van vuurwerk te beperken tot aangewezen locaties?
De verruiming van de toegestane hoeveelheid kruit in vuurwerk heeft niet geleid tot een afname van illegaal vuurwerk en moet daarom teruggedraaid worden.
Kan de minister in Europees verband pleiten voor een verbod op zwaar vuurwerk, in overleg met China?
De heer Van der Ham (D66) vraagt zich af waarom het kabinet al maatregelen wil nemen voordat de evaluatie van de taskforce gereed is. De bestaande regels rond vuurwerk moeten worden nageleefd voordat er nieuwe regels komen. Gemeenten moeten de ruimte krijgen om zelf regels te maken.
Valt het carbidschieten buiten de regelgeving voor vuurwerk? Hebben gemeenten de mogelijkheid om hiervoor lokale regels op te stellen?
Consumentenvuurwerk moet niet verboden worden. Staatsvuurwerk is geen goed idee.
Kan de minister onderzoeken wat een milieuheffing op vuurwerk betekent voor de verkoop en de handel in illegaal vuurwerk?
De voorlichting over de gevolgen van vuurwerk voor dieren moet voortgezet worden.
Een meldplicht voor mensen die zich misdragen rond de jaarwisseling is een goed idee. Vandalen moeten de schade die is veroorzaakt door vuurwerk zelf betalen.
De heer Madlener (PVV) ziet het afsteken van vuurwerk rond oud en nieuw als een bijzondere traditie waar jong en oud plezier aan beleven en waarbij burgers elkaar ontmoeten. Bovendien profiteren winkeliers van de verkoop van vuurwerk.
Vuurwerk op een centrale plaats leidt tot opeenhopingen van mensen. Frustratie en drankzucht kunnen gemakkelijk leiden tot onveilige situaties.
Hoeveel auto's zijn rond de jaarwisseling in de brand gestoken? Hoeveel mensen zijn hiervoor opgepakt? Is de schade op hen verhaald? Is er op hen snelrecht toegepast? Zitten zij achter slot en grendel?
Als de vuurwerkopslag bij de politie niet in orde is, moeten hiervoor boetes worden gegeven. De voorlichtingscampagnes over vuurwerk moeten doorgaan omdat zij lijken te werken.
Het beperken van de tijd en de locatie voor het afsteken van vuurwerk is niet handhaafbaar. Nederland moet de Belgische regels voor vuurwerk invoeren.
Mevrouw Ouwehand (PvdD) wijst op de hoge kosten van vuurwerk en op de schade, calamiteiten en vervuiling als gevolg van vuurwerk. Van de Nederlanders steekt 75% geen vuurwerk af en wil 48% een verbod. Het is daarom goed dat het kabinet maatregelen neemt om het afsteken van vuurwerk door consumenten te reguleren. Er moet niet te star worden vastgehouden aan een traditie. De persoonlijke vrijheid houdt op waar de belangen van andere levende wezens geschaad worden. Bij vuurwerk is dit het geval. Daarom moet er zo spoedig mogelijk een verbod komen op het bezit en afsteken van vuurwerk. In sommige andere landen is dit verbod al jaren van kracht. Een alternatief is het afsteken van vuurwerk door lokale overheden.
Antwoord van de bewindslieden
De minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer wil consumentenvuurwerk niet verbieden. Vuurwerk hoort bij oud en nieuw en levert bij verantwoord gebruik veel plezier op. Vuurwerk speelt een belangrijke rol bij de ongeregeldheden en het wangedrag tijdens de jaarwisseling, maar is er niet de directe oorzaak van. Meteen na de incidenten rond de jaarwisseling zijn de ministeries van VROM en BZK bijeengekomen om acties te ondernemen en voorbereid te zijn op de komende jaarwisseling.
Na de vuurwerkramp Enschede is veel overleg met de vuurwerksector gevoerd. De veiligheid van het vuurwerk is daardoor sterk toegenomen. Illegaal vuurwerk is teruggedrongen. VROM gaat zich nu richten op de gebruiker. Handel in en bezit en gebruik van illegaal vuurwerk worden aangepakt. De overlast en letselschade als gevolg van vuurwerk worden teruggedrongen.
Illegaal vuurwerk wordt een steeds groter probleem. Er zijn zeer gevaarlijke soorten vuurwerk in omloop. Deze leveren de meeste schade op aan materieel en aan mensen. Ook worden politie en hulpverleningsdiensten bij hun werk belemmerd doordat dit vuurwerk naar hen gegooid wordt.
VROM onderneemt de volgende acties:
- De invoering van een Nederlands typekeur voor vuurwerk. Onderzocht wordt hoe dit kan worden ingepast in EU-regelgeving.
- Strengere EU-normen in het kader van de EU-richtlijn worden bepleit.
- Er wordt gewerkt aan een erkenningsregeling voor vuurwerkimporteurs en de groothandel.
- Met België en Duitsland worden afspraken gemaakt over illegaal vuurwerk. Dit geldt ook voor China, die de belangrijkste vuurwerkproducent is.
- Er wordt meer werk gemaakt van de handhaving van bestaande regels, in samenwerking en nauw overleg met Justitie en BZK.
Zwaarder vuurwerk werd in 2006 toegestaan om illegaal vuurwerk terug te dringen. Het is moeilijk vast te stellen of dit is gelukt. Het zwaardere vuurwerk is erg mooi en kostbaar. De consument gaat daarom zorgvuldig om met dit vuurwerk, waardoor het niet heeft geleid tot overlast, letsel en vandalisme. Consument en Veiligheid heeft bovendien aangetoond dat het zwaardere vuurwerk (Chinese rollen en cakeboxen) relatief veilig is. Om deze redenen blijft het zwaardere vuurwerk legaal.
Er is geen aanleiding om het maximum van 116 decibel voor vuurwerk te veranderen.
Grenscontroles leveren verhoudingsgewijs niet veel op. Het ministerie is op zoek naar andere maatregelen om illegale handel tegen te gaan.
Om de overlast voor mens en dier te beperken, is het ministerie van plan om de afsteektijden te beperken tot de periode van 22.00 tot 02.00 uur tijdens de jaarwisseling. Daardoor is ook de kans kleiner dat kinderen zonder toezicht vuurwerk afsteken. Met lagere overheden en met BZK zal worden gesproken over de consequenties van de beperking voor de handhaving. Daarom is er nog geen besluit genomen, maar spreekt het ministerie van een inzet. Het terugdringen van verkoopdagen voor vuurwerk levert waarschijnlijk niet veel op.
Momenteel kunnen gemeenten op grond van de APV het afsteken van vuurwerk op bepaalde plaatsen verbieden, ten behoeve van de openbare orde en de veiligheid. Omgekeerd is het niet mogelijk: gemeenten kunnen geen exclusieve locaties voor het afsteken van vuurwerk aanwijzen. Daarvoor zijn wijzigingen in het vuurwerkbesluit nodig. Als die wijzigingen zijn doorgevoerd, kunnen gemeenten zelf beslissen of zij van deze mogelijkheid gebruik willen maken.
Voor het besluit over de beperkingen van de afsteektijden en de afsteeklocaties moet een AMvB worden voorbereid. De Kamer moet binnen twee maanden oordelen over de voorgestelde wijzigingen in het vuurwerkbesluit. Anders kunnen deze niet vóór de jaarwisseling worden doorgevoerd. De reguliere evaluatie van het Vuurwerkbesluit neemt meer tijd in beslag. Daarbij zullen de adviezen van de Adviesraad Gevaarlijke Stoffen worden betrokken.
Het afgelopen jaar waren de voorlichtingscampagnes vooral gericht op jongeren ouder dan 16 jaar en op het grote publiek. Omdat er een toename van de letselschade onder kinderen jonger dan 15 jaar is geconstateerd, zal Consument en Veiligheid haar campagnes richten op de jongere doelgroepen. Tijdens de afgelopen jaarwisseling zijn 1100 letselgevallen gemeld. Het jaar ervoor waren dit er 960. Wel zijn er minder ziekenhuisopnamen gemeld: 55 tegenover 96 tijdens de eerlaatste jaarwisseling.
De verwachting is dat alle politiebureaus op korte termijn voldoen aan de voorschriften voor de opslag van vuurwerk. In het Vuurwerkbesluit zijn deugdelijke sprinklerinstallaties voorgeschreven. Een certificatie van de opslag is dus niet nodig.
In november 2007 heeft de vuurwerkbrigade van de VROM-Inspectie onderzoek gedaan naar de kwaliteit van gaasverpakkingen voor vuurwerk. Deze is vaak ondeugdelijk. De bevindingen van dit onderzoek zijn besproken met de vuurwerksector, die akkoord gaat met de maatregelen die het ministerie heeft aangekondigd. De vuurwerkbrigade gaat hierop extra toezien.
Het invoeren van een milieuheffing op vuurwerk leidt er volgens een onderzoek van het EIM onder meer toe dat mensen hun vuurwerk in het buitenland kopen. Dit vuurwerk is vaak slechter van kwaliteit.
Gemeenten kunnen het carbidschieten lokaal regelen. Carbid is geen vuurwerk.
Een inperking van het toegestane gewicht aan vuurwerk dat een consument per keer mag aanschaffen, is vrijwel niet handhaafbaar.
Het voorlichtingsbudget voor vuurwerk bedraagt €350.000.
Volgens de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties waren de wanordelijkheden tijdens de afgelopen jaarwisseling vergelijkbaar met het jaar ervoor. Wel is er een toename in brandstichting geweest. In Nederland zijn 400 tot 500 auto's in brand gestoken, waarvan 109 in Den Haag.
Het geweld tegen mensen met een publieke taak is niet afgenomen. Er is meer dan voorheen met vuurwerk naar hen gegooid. Mogelijk kunnen mensen via een strafrechtelijke groepsaansprakelijkheid hiervoor alsnog verantwoordelijk worden gesteld. De cijfers over arrestaties worden aan de Kamer gestuurd.
De resultaten van de taskforce (commissie-De Graaf) kunnen niet vóór de zomer worden gepresenteerd aan de Kamer, maar wel vóór de jaarwisseling. In maart presenteert de Politieacademie bovendien een analyse van de jaarwisseling. De Kamer zal die analyse krijgen. De installatie van de commissie-De Graaf ging vooraf aan de voorstellen voor wijziging van het vuurwerkbesluit. De commissie zal de handhaafbaarheid van deze voorstellen dus niet onderzoeken. Dit zullen politie, justitie en gemeenten doen. De commissie-De Graaf brengt de maatregelen in kaart die gemeenten nemen om de overlast tijdens grootschalige evenementen terug te dringen. De jaarwisseling is één van deze evenementen. Sommige gemeenten verplichten raddraaiers om zich preventief te melden voorafgaande aan de jaarwisseling. De commissie-De Graaf bekijkt of dit een effectief instrument is.
Met Justitie wordt onderzocht of de schade kan worden verhaald op de vandalen.
De aanbevelingen van de PvdA over snelrecht, meldingsplicht etc. worden onder de aandacht gebracht van de taskforce.
De politie heeft als taak om erop toe te zien dat vuurwerk niet te vroeg wordt afgestoken. Hoe korter de afsteektijd is, hoe makkelijker deze is te handhaven. De regels zijn dan helderder voor de consument. De mogelijkheid wordt onderzocht of gemeenten op grond van de APV een bestuurlijke boete kunnen opleggen aan overtreders.
Toezeggingen
- De Kamer wordt geïnformeerd over het aantal aanhoudingen wegens brandstichting.
- De Kamer wordt geïnformeerd over de mogelijkheid van strafrechtelijke groepsaansprakelijkheid.
- De aanbevelingen van de PvdA-fractie worden onder de aandacht gebracht van de taskforce.
- De Kamer wordt geïnformeerd over de mogelijkheden van de bestuurlijke boete als handhavingsmiddel.
De voorzitter van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
Leerdam
De voorzitter van de vaste commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer,
Koopmans
De griffier van de vaste commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer,
Van der Leeden
1 Samenstelling:
Leden: Van Beek (VVD), Van der Staaij (SGP), De Pater-van der Meer (CDA), Van Bochove (CDA), Duyvendak (GroenLinks), Hessels (CDA), Gerkens (SP), Haverkamp (CDA), Leerdam (PvdA), voorzitter, De Krom (VVD), ondervoorzitter, Griffith (VVD), Boelhouwer (PvdA), Irrgang (SP), Kalma (PvdA), Schinkelshoek (CDA), Van der Burg (VVD), Brinkman (PVV), Pechtold (D66), Van Raak (SP), Thieme (PvdD), Kuiken (PvdA), Leijten (SP), Heijnen (PvdA), Bilder (CDA), Anker (ChristenUnie)
Plv. leden: Teeven (VVD), Van der Vlies (SGP), Van de Camp (CDA), Smilde (CDA), Van Gent (GroenLinks), Knops (CDA), Polderman (SP), Spies (CDA), Wolbert (PvdA), Aptroot (VVD), Zijlstra (VVD), Vermeij (PvdA), Van Gerven (SP), Heerts (PvdA), Çörüz (CDA), Remkes (VVD), De Roon (PVV), Van der Ham (D66), Van Bommel (SP), Ouwehand (PvdD), Timmer (PvdA), De Wit (SP), Kraneveldt-van der Veen (PvdA), Van Haersma Buma (CDA), Cramer (ChristenUnie)
2 Samenstelling:
Leden: Van Gent (GroenLinks), Van der Staaij (SGP), Poppe (SP), Snijder-Hazelhoff (VVD), ondervoorzitter, Depla (PvdA), Van Bochove (CDA), Koopmans (CDA), voorzitter, Spies (CDA), Van der Ham (D66), Van Velzen (SP), Haverkamp (CDA), De Krom (VVD), Samsom (PvdA), Roefs (PvdA), Neppérus (VVD), Van Leeuwen (SP), Jansen (SP), Van der Burg (VVD), Van Heugten (CDA), Vermeij (PvdA), Madlener (PVV), Ouwehand (PvdD), Bilder (CDA), Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie)
Plv. leden: Duyvendak (GroenLinks), Van der Vlies (SGP), Polderman (SP), Remkes (VVD), Jacobi (PvdA), Hessels (CDA), Koppejan (CDA), Ormel (CDA), Koşer Kaya (D66), Leijten (SP), Schreijer-Pierik (CDA), Kamp (VVD), Timmer (PvdA), Waalkens (PvdA), Vos (PvdA), Zijlstra (VVD), Langkamp (SP), Gerkens (SP), Van Beek (VVD), Schermers (CDA), Besselink (PvdA), Agema (PVV), Thieme (PvdD), Vietsch (CDA), Ortega-Martijn (ChristenUnie)
