Al vijf jaar in beeld bij justitie: toch konden Sallanders deze Duitse bunkers volstoppen met verboden vuurwerk
Waarom keek de politie nooit eerder in de vijf oude Navo-bunkers waar onlangs de grootste vuurwerkvangst ooit is gedaan? Die vraag rijst, nu de mannen uit Oost-Nederland die achter de illegale vuurwerkhandel zouden zitten, de bunkers al jarenlang blijken te huren. Sterker nog: toen de huurcontracten in 2017 werden getekend, lagen zij al onder de loep van justitie.
Judah Bolink, Paul Nolens 18 dec. 2021
Laatste update: 10:53
De bunkers liggen op pakweg een kilometer van Bundesautobahn 30, de autosnelweg die bij De Lutte aansluit op de Nederlandse A1 en een soort oost-westroute vormt door Duitsland. Bij afslag acht ga je eraf. Daar, net buiten de plaats Rheine, een middeleeuwse stad met bijna 80.000 inwoners, liggen ze verscholen in de bossen langs de Ostenwalder Weg. Twintig oude Navo-bunkers die vroeger werden gebruikt voor munitieopslag.
120.000 kilo vuurwerk
In vijf van die betonnen bouwwerken, achter op het terrein, deed de Nederlandse politie afgelopen november de grootste vuurwerkvondst in de vaderlandse geschiedenis, met de hulp van Duitse autoriteiten. Liefst 120.000 kilo aan explosief materiaal lag hier opgeslagen in talloze dozen, achter stalen toegangsdeuren met gepantserde sloten.
Dat op deze plek zoveel vuurwerk werd gevonden, mag geen verrassing heten. De meeste bunkers op dit complex dienen al jaren voor vuurwerkopslag. Zelfs het bedrijf dat in opdracht van de Nederlandse overheid in beslag genomen vuurwerk afvoert naar vernietigingslocaties, Antonisen uit Oud Gastel, gebruikt dit bunkercomplex als tijdelijke opslaglocatie. Sterker nog: Antonisen is sinds eind vorig jaar zelfs eigenaar van het terrein.
Beveiligd terrein
Wie de bunkers van dichtbij wil zien, heeft de juiste sleutels én papieren nodig: een zogeheten Erlaubnis en een Befähigungsschein. Het eerste is een soort toestemmingsverklaring om als bedrijf met vuurwerk te mogen werken, het tweede document geldt als een persoonlijk bewijs van bekwaamheid.
Er is slechts één ingang, aan de noordzijde van het terrein. Een groot, hoog hek met prikkeldraad en zicht belemmerende schermen omringen de rest.
Wanneer we maandag poolshoogte nemen bij het complex, komt net een bestelbus aanrijden. De vuurwerkhandelaar die bij de toegangspoort uitstapt en richting het hangslot loopt, komt uit Nederland
De man leg uit dat hij om privacyredenen liever niet met zijn naam in de publiciteit wil. Terwijl hij zichzelf toegang verleent tot het terrein, benadrukt hij dat ongenodigden hier niets te zoeken hebben. De mensen achter de camera’s houden alles in de gaten, zegt hij. Volgens hem staan ze binnen tien minuten op het terrein, als ze zien dat iets niet klopt.
Afhaalpunt
Toch vermoedt de politie dat juist vanaf dit beveiligde bunkercomplex veel verboden vuurwerk werd verhandeld naar Nederland. De politie bracht eerder in een persverklaring naar buiten dat de vijf bunkers zouden dienen als een soort afhaalpunt voor tussenhandelaren. Die zouden daar met bedrijfsbusjes vuurwerk ophalen, om dit vervolgens in Nederland verder te verkopen vanuit tuinhuisjes en garageboxen.
De vijf bunkers die na de vondst door de politie zijn verzegeld, worden gehuurd door Remon A. uit Olst. Hij heeft sinds 2016 een bedrijfje dat handelt in consumentenvuurwerk. In augustus 2017 – hij is dan net 22 jaar oud – tekent hij, met de juiste Duitse vergunningen op zak, zijn eerste huurcontract voor twee bunkers bij voormalig vuurwerkhandelaar Klaas Haarman uit Enschede, tot vorig jaar eigenaar van het complex. Later breidt hij dit aantal uit naar vijf.
Toen zijn vijf bunkers werden opengebroken, troffen Duitse en Nederlandse agenten verschillende soorten zwaar vuurwerk aan. Van mortierbommen – vaak shells genoemd – tot zogeheten cakes met meer dan 6 kilogram aan kruit, waar in Nederland maximaal 500 gram is toegestaan. Volgens de politie lagen legaal en illegaal vuurwerk dwars door elkaar.
De stickers die de gevarenklasse van vuurwerk aangeven, waren op een deel van het materiaal vervalst, waardoor het vuurwerk veel krachtiger– en dus gevaarlijker – kan zijn dan op de dozen stond aangegeven. Volgens de politie waren sommige dozen met vuurwerk zó gevaarlijk, dat ze zelfs niet in dit soort bunkers mogen worden opgeslagen.
A. is niet meteen opgepakt na de vuurwerkvondst. Zijn aanhouding vindt pas ruim een maand later plaats, op dinsdag 7 december. Hij is niet de enige die dan door de politie wordt vastgezet: ook de 38-jarige Gerrit H. uit Raalte wordt op dezelfde dag gearresteerd.
De mannen worden volgens het Openbaar Ministerie (OM) verdacht van ‘het voorhanden hebben en opslag van professioneel vuurwerk bestemd voor de Nederlandse illegale markt’. Bovendien zouden ze illegaal handelen in dit vuurwerk.
Bekend met justitie
De aanhoudingen zijn saillant. A. en H. zijn niet alleen al jarenlang bekenden van elkaar, maar zijn allebei ook goed bekend bij justitie. Sterker nog: de twee zijn in 2019 tegelijkertijd veroordeeld tot gevangenisstraffen in een grote strafzaak die draaide om illegale vuurwerkhandel. Deze zaak kreeg van justitie de naam Windkracht.
Raaltenaar H., die destijds op zitting vertelde dat vuurwerk slechts een hobby was en dat hij zijn geld vooral verdiende met handel in oudijzer, kreeg 2,5 jaar cel opgelegd. Voor Remon A., die onder andere vuurwerk vanuit Duitsland naar Nederland zou hebben gebracht, viel de straf lager uit. Hij kreeg 1,5 jaar cel, waarvan zes maanden voorwaardelijk.
De mannen liepen eind 2016 tegen de lamp, toen bij pakketverzendbedrijf UPS in Duitsland een verdacht pakketje werd aangetroffen. In dat pakketje, dat door de vrouw van H. was verzonden en bestemd was voor een adres in Italië, zat 19.500 euro verstopt in een lege wasmiddeldoos.
Celstraffen of niet, beide heren verdwenen in 2019 niet achter de tralies. Zij gingen immers in hoger beroep tegen hun veroordelingen. In afwachting van hun beroepszaak, die vanwege de coronapandemie nog altijd niet is ingepland door het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, zouden de twee ervoor hebben gekozen om te doen wat ze daarvoor al deden: handelen in vuurwerk.
Nog steeds verdachte
Tegelijkertijd rijst de vraag waarom justitie niet eerder keek naar de vijf bunkers in Rheine. Toen Remco A. in augustus 2017 als 22-jarige vuurwerkhandelaar zijn eerste contract tekende voor de huur van twee bunkers, was hij net enkele maanden op vrije voeten. Zijn voorlopige hechtenis was dan wel geschorst, hij was nog steeds verdachte in het onderzoek Windkracht.
De vijf bunkers zijn al die tijd nooit doorzocht. Tot november. Elianne Mastwijk, woordvoerder van de politie-eenheid Rotterdam, die betrokken is bij het onderzoek naar deze vuurwerkvangst, zegt hierover dat er eerst concrete feiten en omstandigheden moeten zijn om een onderzoek te beginnen. ,,Het bunkercomplex an sich beschikt over de juiste vergunningen. In dit geval bestond het vermoeden dat het inbeslaggenomen vuurwerk de illegale Nederlandse markt als bestemming had. Op basis daarvan is het vuurwerk in beslag genomen en zijn later de verdachten aangehouden”
Dat de verdachten al eerder onder de loep lagen bij justitie, betekent volgens haar niet dat daarom eerder naar de bunkers gekeken had moeten worden. ,,Er moet altijd eerst een concrete verdenking zijn”, zegt Mastwijk.
Resteert de vraag hoe tussenhandelaren op het beveiligde bunkercomplex konden komen. Antonisen, de eigenaar van het complex, heeft voor de beveiliging het bedrijf Wach- und Kontrolldienst (WAKO) ingehuurd. Bij dit bedrijf hebben ze geen idee hoe dit is gebeurd. ,,Wir wissen das nicht”, zegt een woordvoerder, die verder niets wil zeggen.
Kinderlijk eenvoudig
Uit een rechtszaak eerder dit jaar blijkt dat het beveiligingsbedrijf kinderlijk eenvoudig buitenspel kan worden gezet. Twee mannen die in november vorig jaar een grote vracht vuurwerk in Rheine hadden opgehaald, legden uit dat zij helemaal niet op het terrein hoefden te verschijnen.
Op een vooraf afgesproken plek, niet ver van het bunkercomplex, lieten zij hun gehuurde bestelbus achter, met de autosleutels op de voorband. Toen de mannen vervolgens een paar uur later terugkwamen, was de bus zoals afgesproken volgepakt door de vuurwerkverkopers. Die waren er mee heen en weer gereden naar de opslagplaats. De beveiliging had niets gezien.
De politie sluit dit scenario niet uit, zegt politiewoordvoerder Elianne Mastwijk. Zij vertelt dat voorafgaand aan de vuurwerkvondst meerdere busjes met zwaar vuurwerk aan de grens zijn aangehouden. ,,Die waren terug te herleiden naar dit complex.”
A. en H. zitten nu wel vast. In Spijkenisse. Hun voorarrest is vorige week verlengd. Met de aanhouding van de twee Sallanders is het onderzoek nog niet afgesloten, verzekert de politie. Meer aanhoudingen sluit het onderzoeksteam niet uit.
Reactie advocaat verdachten
Advocaat Bob Tijkotte, die samen met zijn collega Simone van der Aart de verdachten bijstaat, laat weten dat hij in overleg met de verdachten heeft besloten om op dit moment niet op de berichtgeving in de media in te gaan. ,,Mogelijk kan dat op een later moment nog veranderen”, zegt hij
