Onderwerp : Jaarwisseling 2014-2015
Ter voorbereiding op de komende jaarwisseling vraag ik graag uw aandacht voor een aantal zaken gericht op het verder terugdringen van incidenten en van geweld tegen werknemers met een publieke taak.
Na de afgelopen jaarwisseling hebben de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu en ik constructief overleg gehad met gemeenten, de VNG, de Nationale Politie, het Openbaar Ministerie, de Inspectie Leefomgeving en Transport en de Douane, om te bespreken welke extra inspanningen wij allen kunnen leveren om het aantal incidenten rond de jaarwisseling verder te beperken. Wij hebben in dat overleg goede afspraken gemaakt en zijn voortvarend aan de slag gegaan met het in gang zetten van de bijbehorende maatregelen.
Mede namens de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu en de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties informeer ik u hierbij over deze maatregelen en een aantal andere aan de jaarwisseling gerelateerde thema’s. Dit betreft aanpassing van de afsteektijden, aanpak van illegaal en zwaar vuurwerk, de veiligheid van werknemers met een publieke taak, de toepassing van bestuurlijke instrumenten, de toepassing van (super)snelrecht en de ZSM-aanpak, het verhalen van schade, voorlichtingscampagnes over vuurwerkbrillen en risico’s van zwaar en illegaal vuurwerk en de registratie van incidenten.
Inperken afsteektijden
Om de overlast van vuurwerk verder te verminderen wordt het Vuurwerkbesluit aangepast. Het wetgevingsproces is erop gericht dat deze aanpassing op 1 december 2014 in werking treedt. Particulieren mogen vanaf dat moment enkel nog vuurwerk afsteken van 31 december 18.00 uur (thans 10.00 uur) tot 1 januari 02.00 uur. Hiermee wordt beoogd de overlast overdag te beperken, terwijl mensen die vuurwerk willen afsteken nog voldoende tijd hebben om dit te doen. Wij zijn ons ervan bewust dat de verkorting van de afsteektijden consequenties heeft voor de handhaving. Het belang van de maatregel en het draagvlak daarvoor hebben de keuze voor deze maatregel bepaald. De handhaving zal op lokaal niveau worden ingevuld door de driehoek, afhankelijk van de specifieke lokale omstandigheden, waarbij onder andere strafrechtelijke en bestuursrechtelijke handhaving en voorlichting aan de orde kunnen komen.
Aanpak illegaal en zwaar vuurwerk
Illegaal en zwaar professioneel vuurwerk is elke jaarwisseling opnieuw de oorzaak van veel ongelukken en schade. Ondanks het toezicht vindt het nog steeds zijn weg naar de consument. De aanpak hiervan is een kwestie van lange adem, die ook een Europese inzet vergt en waarbij internationale afspraken nodig zijn. Om de problematiek aan de bron aan te pakken wordt samengewerkt met export- en doorvoerlanden van vuurwerk.
Om de import van vuurwerk nationaal te regelen zal in de loop van 2015 een vergunningsstelsel worden ingevoerd. Wij verwachten dat hierdoor minder illegaal vuurwerk beschikbaar komt en minder zwaar professioneel vuurwerk in verkeerde handen valt. Daarnaast zal de handhaving in de vuurwerkketen in Nederland worden versterkt. Alle diensten in de keten zullen als één overheid eendrachtig samenwerken. Daarbij past wel de kanttekening dat, zo lang het lucratief blijft om illegaal en/of zwaar professioneel vuurwerk te kopen of verkopen, afsteken van dit vuurwerk ook zal blijven voorkomen. Door die koop en verkoop te ontregelen en te bemoeilijken wil het kabinet de omvang daarvan echter zoveel mogelijk beperken.
Verder wil het kabinet via een aanscherping van de Europese Pyrorichtlijn de import van zwaar professioneel vuurwerk aan particulieren beperken. Elke mogelijkheid zal worden aangegrepen om een meerderheid van de lidstaten van de Europese Unie hiervan te overtuigen. Een andere stap is het invoeren van een Europees paspoort voor professionals vanaf 2017. Hiermee wordt het voor importeurs en producenten verboden om zwaar professioneel vuurwerk te verkopen aan iemand die niet over zo’n paspoort beschikt.
Veilige publieke taak
Het is van belang dat de aanpak van agressie en geweld rond de jaarwisseling consequent en duidelijk is en een preventief signaal afgeeft. In het bijzonder agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak worden niet getolereerd en dienen altijd gevolgen te hebben voor de dader. Op 1 april 2010 zijn er Eenduidige Landelijke Afspraken (ELA) voor de politie en het Openbaar Ministerie van kracht geworden voor de opsporing en vervolging van daders van agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak. Deze zijn per 1 juli 2013 op een aantal punten herzien (Bijlage I). De aangepaste onderdelen betreffen het altijd reageren door de politie op een verzoek om assistentie, doorverwijzing van jeugdige daders naar bureau Halt, het bezien van gedragsinterveniërende maatregelen bij recidive als aanvullende maatregel, het op de hoogte houden van het slachtoffer van de strafzaak en een actualisering van de terminologie.
De volgende punten dragen eraan bij de pakkans te vergroten:
Geef duidelijk en concreet aan welke gedragingen u van het publiek verwacht. Afgelopen jaren zijn er tal van goede lokale initiatieven geweest. Belangrijk is ook om uw tolerantiegrenzen c.q. beleid duidelijk te communiceren naar de burgers;
Meld vormen van agressie en geweld altijd bij de politie zodat die op haar beurt snel kan reageren. Motiveer uw personeel om hieraan medewerking te verlenen;
Doe bij strafbare handelingen van agressie en geweld altijd aangifte. Voor afscherming van adresgegevens kunnen medewerkers domicilie kiezen op een ander adres, bijvoorbeeld dat van de werkgever. Ook is het sinds 1 oktober 2012 mogelijk om aangifte onder nummer te doen, waarbij zowel
de naam als de adresgegevens van medewerkers afgeschermd worden. Als de medewerker bezwaren heeft om zelf aangifte te doen, kan de werkgever aangifte doen. Nadere uitleg over de verschillende mogelijkheden om (gedeeltelijk) anoniem aangifte te doen is terug te vinden in de factsheet “Veilige Publieke Taak en (gedeeltelijke) anonimiteit in het strafproces” (Bijlage II);
Zorg voor een snelle vaststelling van de aard en de omvang van de schade. Eenvoudig vast te stellen schade is verhaalbaar door voeging in het strafproces.
Voor goede praktijkvoorbeelden, achtergrondinformatie, ondersteuning en advies kunt u terecht bij het expertisecentrum Veilige Publieke Taak,
www.evpt.nl, telefoon 070-3765700.
In het bijzonder verwijs ik u graag naar de door de werkgroep Veilige Publieke Taak Noord Nederland opgestelde Handreiking voor gemeenten en ketenpartners in Noord-Nederland, waarin praktijkvoorbeelden, maatregelen en tips zijn opgenomen ter voorbereiding op de jaarwisseling.
http://www.evpt.nl/aanpak-agressie/...-samenwerken-aan-een-veilig-oud-en-nieuw/394/
Bestuurlijke instrumenten
Om overlast rondom de jaarwisseling tegen te gaan hebben gemeenten de beschikking over diverse instrumenten. Ruim voor de jaarwisseling starten gemeenten met de voorbereidingen, onder andere met voorlichtingscampagnes en het opstellen van een draaiboek. Verschillende gemeenten sturen voorafgaand aan de jaarwisseling waarschuwingsbrieven aan personen die bij voorgaande jaarwisselingen voor overlast hebben gezorgd of gedurende het jaar regelmatig de openbare orde hebben verstoord. Daarnaast worden ook waarschuwingsbrieven uitgereikt aan ouders van kinderen in de leeftijd van 12 tot 18 jaar die regelmatig voor overlast zorgen. Deze brieven worden veelal door de politie persoonlijk uitgereikt. Veel gemeenten maken daarnaast gebruik van burgerparticipatie. Zo worden vrijwilligers, buurt- en jongerenwerkers en burgervaders ingezet, worden feesten in buurthuizen georganiseerd en wordt burgers gevraagd extra alert te zijn rondom de jaarwisseling en misstanden te melden aan de politie.
Naast deze instrumenten beschikken gemeenten ook over juridische instrumenten. In de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) kunnen gemeenten de mogelijkheid opnemen om een alcoholverbod op bepaalde plaatsen in te stellen. Voorts kunnen locaties in de buurt van bijvoorbeeld ziekenhuizen en bejaardenhuizen door gemeentebesturen worden aangewezen waar het afsteken van consumentenvuurwerk altijd verboden is, mits de grondslag daarvoor in de APV is opgenomen1. Op basis van de Gemeentewet kan cameratoezicht (artikel 151c) worden ingezet waarbij de camera’s tijdens de jaarwisseling live worden uitgekeken, kan preventief worden gefouilleerd (artikel 151b), kan een preventieve last onder dwangsom worden opgelegd (artikel 5:32 Awb jo. artikel 125 Gemeentewet), kunnen gebiedsverboden worden opgelegd (APV, artikel 172 Gemeentewet) en bij herhaaldelijke overlast kunnen naast een gebiedsverbod ook een groepsverbod en een meldplicht worden opgelegd (artikel 172a Gemeentewet, Overlastwet). Tot slot beschikt de burgemeester nog over de mogelijkheid om een noodverordening uit te vervaardigen (artikel 176 Gemeentewet).
Bestaande instrumenten als een meldplicht en een gebiedsverbod kunnen van toegevoegde waarde zijn om overlastgevende personen van bepaalde plaatsen te weren tijdens de jaarwisseling. Voor het dossier kan naast overlast tijdens de vorige jaarwisseling(en) ook overlast tijdens andere evenementen en bijvoorbeeld uitgaansavonden gedurende het jaar worden meegenomen.
Om gemeenten te ondersteunen bij de inzet van bestuurlijke maatregelen en de opbouw van een dossier heeft het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) op mijn verzoek een netwerk opgericht waarin gemeenten, OM en politie participeren. Aan dit netwerk kunnen via de site van het CCV vragen worden gesteld over toepassing van bestuurlijke maatregelen:
www.hetccv.nl/kenniscentrum-wet-mbveo. Daarnaast is er een digitale handreiking aanpak verstoringen van de openbare orde opgesteld. Deze handreiking bevat een aantal casussen, waaronder een casus jaarwisseling, waarin uiteen is gezet welke bestuurlijke maatregelen in de betreffende situatie kunnen worden toegepast. Deze handreiking is te vinden op de website van het CCV:
www.aanpak-verstoringen-openbare-orde.nl.
Via de website van het CCV (
www.hetccv.nl/jaarwisseling) kunt u voorts kennis nemen van ervaringen van gemeenten van de afgelopen jaarwisselingen. Hier is ook het verslag opgenomen van een landelijk overleg dat op 8 juli 2014 plaatsvond over lokaal maatwerk en ontwikkelingen en ervaringen rond de jaarwisseling.
Inzet van (super)snelrecht en ZSM-aanpak
Evenals de afgelopen jaren het geval was, zal ook na de komende jaarwisseling weer (super)snelrecht worden toegepast; snelrecht in alle arrondissementen en supersnelrecht in ieder geval in de vier grote arrondissementen (vier grote steden). In de andere arrondissementen zal door de arrondissementale partners worden beoordeeld of afdoening van zaken via supersnelrecht wenselijk en mogelijk is. Graag vraag ik in dit kader nadrukkelijk aandacht voor de handhaving van de naar aanleiding van de afgelopen jaarwisseling opgelegde huisarresten voor de komende jaarwisseling.
De ZSM-aanpak zal de komende jaarwisseling net als vorig jaar landelijk (in alle 10 regio’s) worden toegepast. ZSM maakt het mogelijk om eenvoudige zaken direct af te doen door politie en het Openbaar Ministerie zelf in samenwerking met verschillende ketenpartners. De ZSM-aanpak is een effectief lik op stuk instrument dat het mogelijk maakt dat veroordeelden direct en zichtbaar op Nieuwjaarsdag al een taakstraf moeten uitvoeren en/of schade aan slachtoffers moeten vergoeden.
Verhalen van schade aan gemeentelijke eigendommen
Het verhalen van schade aan gemeentelijke eigendommen is een arbeidsintensieve klus, maar wel erg belangrijk. Vaak is het moeilijk om de daders te achterhalen. Tijdens de jaarwisseling is sprake van extra toezicht en dat kan het proces versnellen. Er gaat immers een belangrijk signaal van uit, wanneer vandalen een rekening krijgen voor de schade die zij aanrichten. Mijn ministerie heeft daarom, in samenwerking met het CCV en gemeenten, een toolkit ontwikkeld, waarin onder andere de juridische mogelijkheden voor wat betreft het schadeverhalen en de bijbehorende richtlijnen en procedures te vinden zijn. Deze toolkit is te raadplegen op
www.hetccv.nl/instrumenten/schade-verhalen.
Campagnes
Ook dit jaar worden campagnes gevoerd. In samenwerking met de vuurwerkbranche verzorgt het ministerie van Infrastructuur en Milieu de campagne vuurwerkbrillen, waarin wordt gewezen op de risico’s van het afsteken van vuurwerk en het positieve effect van het gebruik van vuurwerkbrillen. Doel van de campagne is bewustwording van de gevaren te vergroten en oogletsel terug te dringen. De campagne is de komende jaarwisseling niet alleen gericht op basisscholen, maar ook op middelbare scholen. Start van de campagne is voorzien begin december.
Daarnaast zal het ministerie van Infrastructuur en Milieu in samenwerking met Veiligheid NL een campagne opzetten om bezitters van zwaar illegaal vuurwerk en ouders, omwonenden en gebruikers te wijzen op de grote risico’s van opslag van dit vuurwerk in huis voor zichzelf en hun omgeving. Hiermee wordt de doelgroep gestimuleerd de illegale opslag te melden of zich er van te ontdoen.
Informatie na de jaarwisseling
Evenals afgelopen jaren wil ik graag direct na de jaarwisseling een goed beeld krijgen van het verloop van de jaarwisseling. De korpschef van de nationale politie stelt hiervoor op 1 januari 2015 een eerste rapportage op. Vanuit de eenheden wordt informatie voor deze rapportage aangeleverd op basis van het inwinplan dat door de korpsstaf nationale politie in het najaar zal worden verspreid.
Om een goed beeld te krijgen van geweldsincidenten tegen hulpverleners die niet (direct) gemeld worden bij de politie, wordt nauw samengewerkt met Brandweer Nederland, Ambulancezorg Nederland en de hoofden van de Gemeenschappelijke Meldkamers. Richtlijnen over de wijze waarop onderlinge informatie-uitwisseling plaats zal vinden, zullen gelijktijdig met het genoemde inwinplan onder de betrokken organisaties worden verspreid.
Ik wens u en uw medewerkers succes toe bij de voorbereiding op een veilige en feestelijke jaarwisseling!
De Minister van Veiligheid en Justitie,
