Importeurs zitten met miljoenen kilo’s vuurwerk – wat moeten ze daarmee?
Vuurwerkverbod Annuleer je bestellingen maar, was de boodschap van het kabinet aan vuurwerkimporteurs. Maar hun vuurwerk is allang binnen of onderweg. Vuurwerk vernietigen is een „heidens karwei” en een „dure grap”, maar plek om het op te slaan, hebben ze ook niet.
Othello, Tempest, Hamlet. De potten siervuurwerk die liggen te verpieteren in de opslagplaats van één van Nederlands grootste vuurwerkhandelaren zijn vernoemd naar eeuwenoude tragedies van William Shakespeare, maar voor vuurwerkimporteur Gert Breeschoten voltrok het drama zich een week geleden. Via een Kamerbrief van drie kantjes: de jaarwisseling wordt dit jaar zonder vuurwerk gevierd.
Vrijdag kondigden staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat, D66) en minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid, CDA) een „eenmalig” vuurwerkverbod aan. Het verkopen en afsteken van consumentenvuurwerk is dit jaar verboden. Sterretjes en trektouwtjes mogen wel. Het verbod moet „eraan bijdragen dat de druk op de zorg en handhaving tijdens de jaarwisseling niet nog verder oploopt”. Wie toch vuurwerk afsteekt, riskeert 100 euro boete.
De vuurwerkimporteurs zijn overvallen door het verbod, zeggen ze. „Het is vijf voor twaalf voor de vuurwerkverkoop”, zegt importeur Marcel Schutteman van Broekhoff Vuurwerk International uit Dronten, „Wij hebben onze orders maanden geleden al verstuurd.”
Als Schutteman vertelt dat hij in vuurwerk handelt, wordt vaak gekscherend gereageerd, zegt hij. ‘Oh, dan werk je alleen de laatste maand van het jaar.’ Maar een vuurwerkhandelaar denkt vijftien maanden vooruit. In oktober neemt Schutteman voor het eerst contact op met ‘China’ over de bestelling van het jaar erop. In november belt hij een lijstje door met vuurwerk dat hij bij zijn bezoek aan de Chinese producent wil zien. De eerste dagen van januari, als de kruitdampen amper zijn opgetrokken in Nederland en nog her en der vuurwerkresten op straat liggen, neemt hij het vliegtuig naar China voor georganiseerde vuurwerkshows. Een maand later geeft hij de definitieve order door. De andere importeurs hanteren eenzelfde planning.
Die staat haaks op het advies dat in de Kamerbrief staat: „We gaan ervan uit dat de branche na publicatie van deze brief al lopende bestellingen waar mogelijk annuleert en oplossingen organiseert om de hoeveelheid vuurwerk dat in omloop komt in Nederland te beperken.”
Maar daar is het te laat voor. Want de eerste vrachtwagens en binnenschepen worden al in maart de weg en het water opgestuurd. De vrachtwagens rijden het vuurwerk vanuit ‘vuurwerkhoofdstad’ Liuyang, waar vierhonderd fabrieken het spul produceren, bijna duizend kilometer over het vasteland naar Shanghai. Miljoenen siervuurwerkpotten, lontjes en beschermingsbrillen worden in containers van grote vrachtschepen geladen en bereiken 28 tot 32 dagen later de Rotterdamse haven.
De laatste vrachten vertrokken, zeggen de importeurs, bijna twee weken geleden vanaf het Chinese vasteland. Ruim vóórdat het vuurwerkverbod werd aangekondigd. Daardoor worden importeurs de komende weken met miljoenen kilo’s vuurwerk opgezadeld, zeggen zij, waar zij zo op het laatste moment geen opslagruimte meer voor kunnen regelen.
Opslagbunkers zitten vol
Even de ‘grote drie’ op een rij. Lesli, de grootste importeur van Nederland, bestelde dit jaar 4,5 miljoen kilo vuurwerk, zegt directeur Jasper Groeneveld. Gert Breeschoten van GBV Weco uit Veenendaal 3,5 miljoen. En Broekhoff uit Dronten ongeveer 2,5 miljoen, volgens Marcel Schutteman.
Normaal gesproken gaat een deel van het bestelde vuurwerk direct naar de opslagplaatsen van de 1.300 verkopers in Nederland, die voor de zomervakantie bij de importeurs hun bestelling moeten doorgeven. Maar omdat dit jaar niet afgestoken mag worden, zitten de verkopers niet te wachten op kilo’s vuurwerk in hun zaak. Dat zou beteken dat ze het tot de volgende jaarwisseling moeten opslaan, zegt Breeschoten, zonder er iets aan te verdienen. En ze hebben toch al weinig ruimte.
In de opslagbunker van Lesli in Lichtenvoorde past 3,5 miljoen kilo vuurwerk, maar er ligt ook nog vuurwerk van vorig jaar. Voor de 4,5 miljoen kilo is geen plek. Schutteman heeft ook een partij van vorig jaar liggen en gebruikt zijn bunker na de jaarwisseling als opslagruimte voor plasticbootjes, zwembandjes, surfplanken en hoeden van zijn bedrijf in zomerartikelen, zegt hij. En Breeschoten verhuurt zijn bunker vanaf januari tot aan de zomer. Waar vind hij nu nog snel een andere locatie?
In Nederland wordt dat lastig, zeggen de drie importeurs. Hier worden strenge eisen gesteld aan de opslag van vuurwerk, zegt Breeschoten. Sinds de vuurwerkramp in Enschede, waarbij 23 mensen omkwamen, zijn de regels aangescherpt. Beveiligde bewaarplaatsen, brandwerende daken en muren, deuren met kleefmagneten en een uitgebreid sprinklersysteem. Duitsland is minder streng, zegt Groeneveld, maar het vinden van grote opslaglocaties is lastig en kleinere ruimtes zijn logistiek onhandig.
Vernietigen is eigenlijk ook geen optie. Dat is een ontzettend „dure grap” zegt Schutteman. Een Duits bedrijf rekende hem de kosten vorig jaar voor; in Nederland wordt momenteel niet vernietigd. Alleen het transport al. 2.800 euro per tienduizend kilo. Het onklaar maken kost 4,50 euro per kilo. Voor dat geld wordt het vuurwerk in een speciaal goedje gedompeld, door een maler gehaald en verbrand. „Een heidens karwei”, zegt Breeschoten. „Kapitaalvernietiging”, zegt Schutteman. Zijn voorraad vernietigen zou tientallen miljoenen euro’s kosten.
Puzzelen in de bunker
In een van de vuurwerkbunkeres in Veenendaal wordt gepuzzeld. Handig stapelt een jongeman de ene pallet op de andere. De sterretjes bovenop, omdat die wél verkocht mogen worden. Het is een van de weinige producten waar Breeschoten aan verdient dit jaar, zegt hij. Vorig jaar besteedden Nederlanders 77 miljoen euro aan vuurwerk, volgens Belangenvereniging Pyrotechniek Nederland. Een vijfde daarvan werd omgezet door Breeschoten, claimt hij. Dit jaar moet de branche volgens hem genoegen nemen met enkele tientallen miljoenen euro’s.
Het kabinet stelt, volgens de Kamerbrief, 40 miljoen euro beschikbaar aan de branche ter compensatie. „Ik denk eerder dat we 100 tot 120 miljoen nodig hebben”, zegt Schutteman van Broekhoff International Vuurwerk. Zijn bedrijf kreeg in de eerste en tweede periode bij elkaar opgeteld ongeveer 2 ton via de NOW-regeling. Groeneveld, van Lesli uit Lichtenvoorde, ruim 20.000 euro. En Breeschoten heeft geen aanvraag ingediend. „Ik moet nog langs mijn boekhouder. Van iedere regeling die van toepassing op ons is, zal ik proberen gebruik te maken.”
Het is lastig te zeggen hoe groot de financiële schade is. Het bestelde vuurwerk kan pas volgend jaar verkocht worden. Dit jaar zijn er amper inkomsten, maar de vaste kosten gaan wel gewoon door. Een deel van de orders uit China is betaald. De reclamefolders zijn klaar. Kosten? „Drie ton” zegt Breeschoten. Groeneveld heeft een webshop laten maken, zegt hij. Daarnaast zijn er opslagkosten, personeelskosten, verzekeringen.
Aan het vuurwerkverbod ging een oproep van onder meer spoedeisende hulpartsen, politie en Kamerleden vooraf. Zij vrezen dat de zorg, die door Covid-19 toch al flink onder druk staat, door vuurwerkincidenten nóg meer onder druk zou komen te staan. Vorig jaar liepen ongeveer 1.300 mensen vuurwerkletsel op. 385 personen belandden bij de eerste hulp, 900 bezochten een huisartsenpost.
Maar, zeggen de importeurs, ongeveer een kwart van de vuurwerkslachtoffers van vorig jaar werd juist veroorzaakt door rotjes en vuurpijlen en die zijn inmiddels verboden. De drie importeurs vrezen voor een toename van verboden, zwaarder vuurwerk. Er wordt meer illegaal vuurwerk in beslag genomen, zegt Breeschoten. Bijna 35.000 kilo tot nu toe dit jaar, volgens de vuurwerkbarometer van het Openbaar Ministerie, 10.000 meer dan vorig jaar. Kopers wijken uit naar Duitsland en België om vuurwerk te kopen of laten het per post uit Oost-Europa komen.
Breeschoten hoopt op een wonder. Het aantal coronabesmettingen daalde de afgelopen weken iets, zegt hij. Misschien wordt het besluit onverwachts teruggedraaid. Er lopen nog gesprekken met het ministerie over de verdeling van de compensatie. Breeschoten zal waarschijnlijk gewoon vuurwerk afsteken, zegt hij. „Ik waag het erop en riskeer die boete.”
Vuurwerkverbod Annuleer je bestellingen maar, was de boodschap van het kabinet aan vuurwerkimporteurs. Maar hun vuurwerk is allang binnen of onderweg. Vuurwerk vernietigen is een „heidens karwei” en een „dure grap”, maar plek om het op te slaan, hebben ze ook niet.
Othello, Tempest, Hamlet. De potten siervuurwerk die liggen te verpieteren in de opslagplaats van één van Nederlands grootste vuurwerkhandelaren zijn vernoemd naar eeuwenoude tragedies van William Shakespeare, maar voor vuurwerkimporteur Gert Breeschoten voltrok het drama zich een week geleden. Via een Kamerbrief van drie kantjes: de jaarwisseling wordt dit jaar zonder vuurwerk gevierd.
Vrijdag kondigden staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat, D66) en minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid, CDA) een „eenmalig” vuurwerkverbod aan. Het verkopen en afsteken van consumentenvuurwerk is dit jaar verboden. Sterretjes en trektouwtjes mogen wel. Het verbod moet „eraan bijdragen dat de druk op de zorg en handhaving tijdens de jaarwisseling niet nog verder oploopt”. Wie toch vuurwerk afsteekt, riskeert 100 euro boete.
De vuurwerkimporteurs zijn overvallen door het verbod, zeggen ze. „Het is vijf voor twaalf voor de vuurwerkverkoop”, zegt importeur Marcel Schutteman van Broekhoff Vuurwerk International uit Dronten, „Wij hebben onze orders maanden geleden al verstuurd.”
Als Schutteman vertelt dat hij in vuurwerk handelt, wordt vaak gekscherend gereageerd, zegt hij. ‘Oh, dan werk je alleen de laatste maand van het jaar.’ Maar een vuurwerkhandelaar denkt vijftien maanden vooruit. In oktober neemt Schutteman voor het eerst contact op met ‘China’ over de bestelling van het jaar erop. In november belt hij een lijstje door met vuurwerk dat hij bij zijn bezoek aan de Chinese producent wil zien. De eerste dagen van januari, als de kruitdampen amper zijn opgetrokken in Nederland en nog her en der vuurwerkresten op straat liggen, neemt hij het vliegtuig naar China voor georganiseerde vuurwerkshows. Een maand later geeft hij de definitieve order door. De andere importeurs hanteren eenzelfde planning.
Die staat haaks op het advies dat in de Kamerbrief staat: „We gaan ervan uit dat de branche na publicatie van deze brief al lopende bestellingen waar mogelijk annuleert en oplossingen organiseert om de hoeveelheid vuurwerk dat in omloop komt in Nederland te beperken.”
Maar daar is het te laat voor. Want de eerste vrachtwagens en binnenschepen worden al in maart de weg en het water opgestuurd. De vrachtwagens rijden het vuurwerk vanuit ‘vuurwerkhoofdstad’ Liuyang, waar vierhonderd fabrieken het spul produceren, bijna duizend kilometer over het vasteland naar Shanghai. Miljoenen siervuurwerkpotten, lontjes en beschermingsbrillen worden in containers van grote vrachtschepen geladen en bereiken 28 tot 32 dagen later de Rotterdamse haven.
De laatste vrachten vertrokken, zeggen de importeurs, bijna twee weken geleden vanaf het Chinese vasteland. Ruim vóórdat het vuurwerkverbod werd aangekondigd. Daardoor worden importeurs de komende weken met miljoenen kilo’s vuurwerk opgezadeld, zeggen zij, waar zij zo op het laatste moment geen opslagruimte meer voor kunnen regelen.
Opslagbunkers zitten vol
Even de ‘grote drie’ op een rij. Lesli, de grootste importeur van Nederland, bestelde dit jaar 4,5 miljoen kilo vuurwerk, zegt directeur Jasper Groeneveld. Gert Breeschoten van GBV Weco uit Veenendaal 3,5 miljoen. En Broekhoff uit Dronten ongeveer 2,5 miljoen, volgens Marcel Schutteman.
Normaal gesproken gaat een deel van het bestelde vuurwerk direct naar de opslagplaatsen van de 1.300 verkopers in Nederland, die voor de zomervakantie bij de importeurs hun bestelling moeten doorgeven. Maar omdat dit jaar niet afgestoken mag worden, zitten de verkopers niet te wachten op kilo’s vuurwerk in hun zaak. Dat zou beteken dat ze het tot de volgende jaarwisseling moeten opslaan, zegt Breeschoten, zonder er iets aan te verdienen. En ze hebben toch al weinig ruimte.
In de opslagbunker van Lesli in Lichtenvoorde past 3,5 miljoen kilo vuurwerk, maar er ligt ook nog vuurwerk van vorig jaar. Voor de 4,5 miljoen kilo is geen plek. Schutteman heeft ook een partij van vorig jaar liggen en gebruikt zijn bunker na de jaarwisseling als opslagruimte voor plasticbootjes, zwembandjes, surfplanken en hoeden van zijn bedrijf in zomerartikelen, zegt hij. En Breeschoten verhuurt zijn bunker vanaf januari tot aan de zomer. Waar vind hij nu nog snel een andere locatie?
In Nederland wordt dat lastig, zeggen de drie importeurs. Hier worden strenge eisen gesteld aan de opslag van vuurwerk, zegt Breeschoten. Sinds de vuurwerkramp in Enschede, waarbij 23 mensen omkwamen, zijn de regels aangescherpt. Beveiligde bewaarplaatsen, brandwerende daken en muren, deuren met kleefmagneten en een uitgebreid sprinklersysteem. Duitsland is minder streng, zegt Groeneveld, maar het vinden van grote opslaglocaties is lastig en kleinere ruimtes zijn logistiek onhandig.
Vernietigen is eigenlijk ook geen optie. Dat is een ontzettend „dure grap” zegt Schutteman. Een Duits bedrijf rekende hem de kosten vorig jaar voor; in Nederland wordt momenteel niet vernietigd. Alleen het transport al. 2.800 euro per tienduizend kilo. Het onklaar maken kost 4,50 euro per kilo. Voor dat geld wordt het vuurwerk in een speciaal goedje gedompeld, door een maler gehaald en verbrand. „Een heidens karwei”, zegt Breeschoten. „Kapitaalvernietiging”, zegt Schutteman. Zijn voorraad vernietigen zou tientallen miljoenen euro’s kosten.
Puzzelen in de bunker
In een van de vuurwerkbunkeres in Veenendaal wordt gepuzzeld. Handig stapelt een jongeman de ene pallet op de andere. De sterretjes bovenop, omdat die wél verkocht mogen worden. Het is een van de weinige producten waar Breeschoten aan verdient dit jaar, zegt hij. Vorig jaar besteedden Nederlanders 77 miljoen euro aan vuurwerk, volgens Belangenvereniging Pyrotechniek Nederland. Een vijfde daarvan werd omgezet door Breeschoten, claimt hij. Dit jaar moet de branche volgens hem genoegen nemen met enkele tientallen miljoenen euro’s.
Het kabinet stelt, volgens de Kamerbrief, 40 miljoen euro beschikbaar aan de branche ter compensatie. „Ik denk eerder dat we 100 tot 120 miljoen nodig hebben”, zegt Schutteman van Broekhoff International Vuurwerk. Zijn bedrijf kreeg in de eerste en tweede periode bij elkaar opgeteld ongeveer 2 ton via de NOW-regeling. Groeneveld, van Lesli uit Lichtenvoorde, ruim 20.000 euro. En Breeschoten heeft geen aanvraag ingediend. „Ik moet nog langs mijn boekhouder. Van iedere regeling die van toepassing op ons is, zal ik proberen gebruik te maken.”
Het is lastig te zeggen hoe groot de financiële schade is. Het bestelde vuurwerk kan pas volgend jaar verkocht worden. Dit jaar zijn er amper inkomsten, maar de vaste kosten gaan wel gewoon door. Een deel van de orders uit China is betaald. De reclamefolders zijn klaar. Kosten? „Drie ton” zegt Breeschoten. Groeneveld heeft een webshop laten maken, zegt hij. Daarnaast zijn er opslagkosten, personeelskosten, verzekeringen.
Aan het vuurwerkverbod ging een oproep van onder meer spoedeisende hulpartsen, politie en Kamerleden vooraf. Zij vrezen dat de zorg, die door Covid-19 toch al flink onder druk staat, door vuurwerkincidenten nóg meer onder druk zou komen te staan. Vorig jaar liepen ongeveer 1.300 mensen vuurwerkletsel op. 385 personen belandden bij de eerste hulp, 900 bezochten een huisartsenpost.
Maar, zeggen de importeurs, ongeveer een kwart van de vuurwerkslachtoffers van vorig jaar werd juist veroorzaakt door rotjes en vuurpijlen en die zijn inmiddels verboden. De drie importeurs vrezen voor een toename van verboden, zwaarder vuurwerk. Er wordt meer illegaal vuurwerk in beslag genomen, zegt Breeschoten. Bijna 35.000 kilo tot nu toe dit jaar, volgens de vuurwerkbarometer van het Openbaar Ministerie, 10.000 meer dan vorig jaar. Kopers wijken uit naar Duitsland en België om vuurwerk te kopen of laten het per post uit Oost-Europa komen.
Breeschoten hoopt op een wonder. Het aantal coronabesmettingen daalde de afgelopen weken iets, zegt hij. Misschien wordt het besluit onverwachts teruggedraaid. Er lopen nog gesprekken met het ministerie over de verdeling van de compensatie. Breeschoten zal waarschijnlijk gewoon vuurwerk afsteken, zegt hij. „Ik waag het erop en riskeer die boete.”
Importeurs zitten met miljoenen kilo’s vuurwerk – wat moeten ze daarmee?
Vuurwerkverbod: Annuleer je bestellingen maar, was de boodschap van het kabinet aan vuurwerkimporteurs. Maar hun vuurwerk is allang binnen of onderweg. Vuurwerk vernietigen is een „heidens karwei” en een „dure grap”, maar plek om het op te slaan, hebben ze ook niet.
www.nrc.nl